مهدی رضازاده، کارگردان و فیلم نامه نویس: ایران به سینمای خراسان نیاز دارد

شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز - مهدی رضازاده، سینماگر شناخته شده مشهدی که در دهه ۸۰  و اوایل دهه ۹۰ بسیار پرکار بود و آثار مختلفی را نیز با بهره گیری از هنرمندان مشهدی جلوی دوربین برد، این روز‌ها کمتر نامش در عرصه فیلم سازی به گوش می‌رسد؛ هنرمندی که با ساخت سریال «قصه‌های آبادی» در سال ۱۳۸۰ فعالیت حرفه‌ای خود در عرصه تصویر را آغاز کرد و بعد از آن، آثار دیگری، چون «استخوان‌های بابام»، «نام و نام خانوادگی» و «نیش» را جلوی دوربین برد. او در زمینه دستیاری و نویسندگی هم فعالیت‌های بسیاری کرده است که از میان آن‌ها می‌توان به حضور به عنوان نویسنده در فیلم  سینمایی «استرداد»، از آثار تحسین شده سی ویکمین دوره جشنواره فیلم فجر اشاره کرد.

رضازاده برخلاف بسیاری از هنرمندان با وجود تمام ناملایمتی ها، ترجیح داده است فعالیت‌های هنری اش را در شهر خودش پیش ببرد و همچنان نیز به آینده سینمای مشهد امیدوار است. با این هنرمند به بهانه اکران یکی از آثار پیشینش به نام «نیش» در پاتوق فیلم مشهد، به گفتگو نشستیم و از او درباره دلایل کم کار شدنش و چالش‌های موجود بر سر راه فیلم‌سازی در مشهد پرسیدیم. این گفتگو پیش روی شماست.

درباره فیلم «نیش» و اکرانش در «پاتوق فیلم مشهد» بگویید.

«نیش» پنجمین فیلمی بود که در مشهد ساختم. اکران آن، بعد از گذشت بیش از ۱۰ سال در برنامه «پاتوق فیلم مشهد» اتفاق خوبی است. به نظر من، جمع شدن یک گروه فرهیخته درکنار هم برای دیدن فیلم حرکت مثبتی است؛ به ویژه برای شهر ما که قطب دوم فیلم سازی کشور محسوب می‌شود، اما متاسفانه الان حدود ۵ سال است که فیلم سازی در آن به صورت رسمی تعطیل شده است. در این بین، برنامه پاتوق فیلم می‌تواند آغازی برای احیای سینمای مشهد باشد و امیدوارم ادامه پیدا کند؛ چون ما آثار زیادی داریم که باید دیده شوند.

در دهه ۸۰ و اوایل ۹۰ آثار زیادی را کارگردانی کردید، اما در سال‌های اخیر بسیار کم کار شده اید، علتش چیست؟

آخرین فیلم رسمی من، «نام و نام خانوادگی» بود که سال ۹۲ جلوی دوربین رفت؛ یعنی من حدود ۱۰ سال است که به معنای واقعی فیلم نساخته ام. علت این کم کاری هم فقط بی پولی است، درحالی که در طول هفت یا هشت سال گذشته افزون بر ۳۰ یا ۴۰ فیلم نامه آماده و فقط امسال ۶ فیلم نامه ثبت کرده ام. شماره ثبت برخی از آن‌ها را نیز دراختیار مدیرکل فرهنگ وارشاد اسلامی خراسان رضوی گذاشتم تا بداند من کار می‌کنم، فیلم نامه تولید و تدریس می‌کنم، اما پول لازم دراختیارم قرار نمی‌گیرد تا بتوانم فیلم خودم را بسازم. من سینما را صنعت ارزان قیمتی نمی‌دانم و به هر قیمتی هم فیلم نمی‌سازم، بنابراین باید منتظر بمانم تا زمانی که اتفاقی رخ دهد و مردم بخواهند فیلم خوب ببینند.

یعنی بزرگ‌ترین چالش سینمای مشهد را نبود سرمایه می‌دانید؟

بله؛ البته پول هست، ولی انتظاری که در مقابل آن وجود دارد، انتظار درستی نیست؛ رقمی اندک که خود به خود به ساخت آثاری ضعیف می‌انجامد. در این وضعیت هم بسیاری ترجیح می‌دهند اصلا فیلمی را جلوی دوربین نبرند. تا زمانی که پول در خور ملاحظه‌ای به عرصه فیلم سازی تزریق نشود، کارگردان خوب نمی‌تواند پروژه‌ای باکیفیت بسازد. اما ما می‌بینیم بسیاری از کسانی که توانایی و استعداد لازم را ندارند، به دلیل داشتن پول به خودشان اجازه می‌دهند هر هجوی را بسازند و به هرجایی بفرستند. آن‌ها نه تنها آبرویی برای کشور و خودشان به دست نمی‌آورند، بلکه پول را هم هدر می‌دهند.

پیش از این به آینده سینمای مشهد و تبدیل آن به قطب سینمایی کشور و حتی خاورمیانه امیدوار بودید، با مشکلاتی که الان وجود دارد، آینده فیلم سازی مشهد را چطور می‌بینید؟

من به توانایی بچه‌های مشهد ایمان دارم؛ همان طور که به درخشیدن ماه در آسمان ایمان دارم. همچنین به حضور امام رضا (ع) بسیار معتقد هستم و می‌دانم به این بچه‌ها کمک خواهد کرد تا راهشان را ادامه دهند. من ایمان دارم که سینمای مذهبی ایران فقط و فقط از طریق مشهد رشد می‌کند. درواقع ایران به سینمای خراسان نیاز دارد؛ چون فقط حدود ۴۵۰ میلیون فارسی زبان در حاشیه شرقی ایران هستند که ما برای همه آن‌ها می‌توانیم برنامه تولید کنیم. بسیاری از کشور‌های دنیا، مشهد را مرکز زبان فارسی می‌دانند، از این رو من همچنان به سینمای خراسان، امیدوار هستم و معتقدم که ما فقط به پول نیاز داریم.

برای رشد کردن سینمای مذهبی در مشهد که از آن صحبت می‌کنید، چه کار باید کرد؟

مشهد سرزمین امام رضا (ع) و قطعه‌ای از بهشت است، بنابراین همه سازمان‌ها و مسئولان این شهر وظیفه دارند به تحقق سینمای دینی کمک کنند. اما با اطمینان می‌گویم تا الان هیچ کس، کاری در این زمینه انجام نداده است.

این درحالی است که بسیاری از مسئولان ما، بار‌ها در مصاحبه هایشان بر راه اندازی سینمای دینی در مشهد تاکید کرده اند؟

مشکل همین جاست که همه مسئولان بر وجود سینمای دینی تاکید می‌کنند، اما موقعی که می‌خواهند برای ساخت فیلم هزینه کنند، آن را دراختیار فیلم سازان تهرانی قرار می‌دهند، درحالی که ۹۹ درصد آثاری که تهرانی‌ها تا به امروز در مشهد ساخته اند، ضعیف بوده است، به طوری که مردم حاضر به تماشای این آثار نیستند. سوال اینجاست که چرا فیلم ساز مشهدی باید کنار بنشیند تا از تهران کسی بیاید و فیلم بسازد؟ چرا نهاد‌ها و سازمان‌های این شهر حاضر هستند به آن‌ها پول بدهند، اما به فیلم ساز مشهدی نه؟ این غریب نوازی واقعا بد است.

یعنی مسئولان به سینماگران مشهدی اعتماد ندارند؟

به نظر من، موضوع اعتماد نیست و مسئولان اصلا نمی‌دانند مشهد فیلم ساز دارد. از طرف دیگر آن‌ها ترجیح می‌دهند با یک فیلم ساز سرشناس تهرانی کار کنند تا از این طریق، خودشان را هم بالا بکشند. در این وضعیت، فیلم ساز مشهدی تمام تلاشش را هم بکند، نمی‌تواند در داخل این شهر پروژه‌ای بگیرد. همین موضوع نیز باعث شده است برخی بچه‌ها از طریق دفاتر تهران برای فیلم سازی در مشهد اقدام کنند تا بتوانند اثری تولید کنند.

شما سال هاست که به عنوان مدرس فیلم سازی تدریس می‌کنید، چه توصیه‌ای برای فیلم سازان نسل جدید مشهد دارید؟

آن‌ها تمام مسیر‌هایی را که ما رفتیم، باید بروند و عقب ننشینند و نترسند. بالاخره روزی فشار پشت این سد، آن را می‌شکند. من به فیلم سازان جوان با وجود آنکه می‌دانم کارشان بسیار سخت است، توصیه می‌کنم از مشهد نروند و اصرار می‌کنم به فعالیتشان ادامه دهند تا این سد بشکند و بتوانند بیشتر فعالیت کنند؛ چون بسیاری از کسانی که از مشهد مهاجرت کرده اند، هم در تهران بی کار هستند. گاهی برخی از آن‌ها با من تماس می‌گیرند و می‌گویند اگر پروژه‌ای در مشهد هست، در آن حضور پیدا می‌کنند؛ یعنی در تهران هم کار نریخته است.

آنجا هم مشکل پول هست، ولی خب این مشکل به مراتب در مشهد بیشتر است. من به فیلم سازان مشهدی خیلی ایمان دارم، به طوری که بعید می‌دانم این سد نشکند، بالاخره روزی شاهد شکستنش خواهیم بود. از مسئولان هم می‌خواهم آستین بالا بزنند و بگذارند فیلم سازی خوب در مشهد رواج پیدا کند؛ چون جنایت بزرگی است اگر مشهد فیلم نسازد.

***
ساخت «نیش»، فرار رو به جلوی سینماگران مشهدی بود

پنجمین برنامه از پاتوق فیلم مشهد به اکران و نقد و بررسی فیلم سینمایی «نیش» اختصاص داشت و شنبه‌ای که گذشت، در پردیس سینمایی هویزه برگزار شد. «نیش»، به نویسندگی و کارگردانی سیدمهدی رضازاده، سال ۸۸ در ژانر پلیسی و اکشن در مشهد تولید شد. در این فیلم رضا توکلی، منصور خاکی. رضا صابری و آزیتا ترکاشوند نقش آفریده اند. در ابتدای این نشست، نویسنده و کارگردان «نیش» با بیان اینکه سینمای خراسان رضوی بیش از همه چیز به تهیه کننده نیاز دارد، گفت: امروز جوانان هنرجو و هنرمند بااستعداد بسیاری در این استان حضور دارند و فقط تهیه کنندگان می‌توانند شرایط و بستر لازم را فعالیت را برای آنان فراهم کنند.

سیدمهدی رضازاده ادامه داد: تولید فیلم «نیش» در زمان خودش یک شاهکار بود؛ چون تیم فیلم برداری این پروژه سینمایی، فقط متشکل از سه نفر با یک دوربین، سه لامپ مهتابی و سه پروژکتور ۸۰۰واتی بود که روزانه مجبور بودند ۴۵۰مرتبه، دوربین را خاموش و روشن کنند و با کمترین تجهیزات، یک فیلم بسیار کم هزینه بسازند.

تهیه کننده فیلم «نیش» نیز در این نشست گفت: ما در زمان تولید این فیلم، فرار رو به جلو داشتیم؛ زیرا در آن زمان، شرایط ساخت فیلم سخت بود، به طوری که برای یک پروژه سینمایی صددرصد حرفه ای، تمام انرژی و توان یک مجموعه استفاده می‌شد.

مهدی مسگران با بیان اینکه «نیش» را با عشق ساختیم، افزود: تلاش هنرمندانه کارگردان به گونه‌ای بود که در شرایط کنونی، کسی جرئت نمی‌کند فیلمی به سبک و شیوه نیش بسازد و سمت این شیوه ساختاری در دکوپاژ و کارگردانی برود؛ به خصوص در یک اثر پلیسی و در ژانر اکشن که بستر تولیدی بسیار گسترده‌ای را می‌طلبد.

وی هزینه تولید فیلم «نیش» را در آن زمان، رقم ناچیزی خواند و گفت: سرمایه‌های این فیلم، افراد باانگیزه و صمیمی بودند که تلاش درکنار همدیگر را تجربه و اثری فاخر را خلق کردند؛ سرمایه‌ای که امروز باید هزینه زیادی برای فراهم کردن آن پرداخت. مسگران افزود: حلقه مفقوده‌ای که امروز سینمای ایران به خصوص سینمای مشهد را تهدید می‌کند، واگرایی‌ای است که بین هنرمندان بااصالت و ارزشمند و سینما فاصله انداخته است.